Periodontal hastalıklar (diş eti hastalıkları,) yetişkinlerde diş kaybının en önemli sebebi olduğunu biliyor muydunuz? Her yaşta ve her iki cinsiyette görülen diş eti problemleri, erken dönemde teşhis edilmesi ve önlem alınması halinde, doğal dişlerin korunmasını sağlayacaktır. (1).
Hastalıklar Nelerdir?
Diş eti hastalıkları, Amerikan Periodontoloji Akademisi (AAP) ve Avrupa Periodontoloji Federasyonu (EFP) tarafından 1989 yılında sınıflandırma haline getirilmiştir. 1993, 1996, 1999 ve son olarak 2017 yılında ise çeşitli değişiklikler yapılmıştır.
AAP ve EFP tarafından yapılan sınıflandırmaya baktığınızda, Gingivitis (diş eti iltihabı) ve gingivitisin ileri evresi olarak da kabul gören Periodontitis (diş eti çekilmesi) karşımıza çıkmaktadır. Yazının giriş kısmında da belirttiğim gibi erişkinlerde görülen diş kayıplarının %70 gibi önemli nedeni bu 2 sorundan kaynaklanmaktadır. (2). Yazımın devamında, diş eti iltihabı ve diş eti çekilmesi nedenleri, belirtileri ve önlenmesine yönelik olarak diş hekimlerinin ve kişinin dikkat etmesi gereken hususlara yer vereceğiz.
Gingivitis Nedir?
Peridontal hastalıkların başlangıç noktası olan gingivitis, diş eti iltihabı olarak tarif edilmektedir. Bu aşamada, sadece diş etlerinde hasara sebebiyet vermektedir. Nasıl bir hasar diye merak ediyor olabilirsiniz. Aşağıda yer alan listeden görebilirsiniz.
-Diş fırçalama esnasında kanama
-Diş eti renginde kızarıklık, hacminde büyüme
-Rahatsız edici ağız kokusu
Yukarıda belirtiğim bulgular olmadan da sorunun ortaya çıkacağı ve ilerleyebileceğini hatırlatmak istiyorum.
Diş Eti İltihabı (Gingivitis) Neden Olur?
Sağlık sorunlarının çözümü, hekimlerin görev ve sorumluğu olduğu kadar, hastalarında koruyucu anlamda öğrenmesi ve uygulaması gereken hususlar bulunmaktadır. Örnek: Diş eti iltihabına sebebiyet veren “dental plak” hususunda özet düzeyde bile olsa bilgi sahibi olmak gerekir. (3).
Düzensiz beslenme (dikkat edilmeyen tatlandırıcı çeşitlerinin tüketimi) diş yüzeylerinde daha fazla “bakteriyel plak” oluşumuna sebebiyet vermektedir. Oluşan bu plak, diş yüzeylerinden uzaklaştırılmaması halinde ise maalesef “tartar” dediğimiz diş taşı ve devamında gingivitis (diş eti iltihabı) ve hatta onunda ötesine geçerek; periodontitis (diş eti çekilmesi) aşamasına gelecektir.
Diş Eti İltihabının Başlangıç Noktası Bakteriyel Plak!
Evet arkadaşlar, periodontal hastalıkların başlangıç noktasının plak olduğunu bir kez daha hatırlatmak istiyorum. Doğal dişlerimizi korumak için, dikkat etmemiz gereken ilk husus diş yüzeylerinde oluşan plağın önlenmemesi halinde ortaya çıkacak olan diş taşları olacaktır. Bu iki sorunu ortadan kaldırmadıkça, diş eti iltihabı ve diş eti çekilmesi riskini artarak devam edecektir.
Dişlerimizi düzenli fırçalama, diş ipi kullanımı ve diğer temizlik yöntemleri yanı sıra 6-12 aylık periyotlarda diş hekimini ziyaret etmenizi öneririm. Dişlerimizi düzenli fırçalamak, her zaman plağın önlenmesi için yeterli olmayabilir. Diş hekiminiz plağı temizleyerek aynı zamanda polisaj ile tekrardan oluşumunun önüne geçecektir.
Peki, Bakteriyel Plak Nedir?
Diş yüzeylerinde, bakterilerin barınmasına kolaylık sağlayan bir zemin olarak tarif edebiliriz. İlk başlarda renksiz, şeffaf olan bu yapı zamanla “dişlerde sararma” şikayeti ile belirgin hale gelecektir. Bu noktadan sonra da önlenmemesi halinde ise diş taşları belirgin bir şekilde görünür hale gelir.
Bakteriyel Plaklar Neden Bu Kadar Tehlikeli?
Başlıkta “bakteri” kelimesini bilerek ve üzerine basarak kullanıyorum. Plak ve diş taşları içerisinde çoğu zararsız olmasına karşın, belli bir kısmı diş etlerinde iltihap yanı sıra alveoler “çene kemiğinde” erime, geri çekilmeye sebebiyet veren zararlı bakteriler içermektedir. Bu bakterilerin büyük bir bölümü, bizim yediğimiz gıdaların, plak üzerinde kalan artıkları ile beslenmektedir. İşte, dişleri fırçalamak bu yüzden önemlidir. Diş yüzeyinde, besin artığı bırakmadığımızda; bakterilerin beslenmesini bir nebze zorlaştırmış olursunuz. Hatta yeşil çay gibi bazı bitkisel içecekler bu bakterilerin yok olmasında katkıları olduğu bilinmektedir. (4).
Kumaş tüccarı ve aynı zamanda mikroskop’un mucidi olan Antonie van Leeuwenhoek, geliştirdiği cihazı dişlerin yapısını incelemek içinde kullanmaya karar verir. Yaptığı inceleme ile diş yüzeyince canlı varlıkların olduğunu fark eder. (5).
Çözüm: Düzenli Diş Temizliği ve Diş Hekimi Kontrolü
Evet arkadaşlar, plak ve diş taşının kesin çözümü hem kişinin düzenli ve etkili diş temizliği hem de belirli periyotlarda ziyaret edeceği diş hekimi ile alacakları önlemlerle mümkündür. Diş hekimi ziyaretiniz esnasında, diş temizliğiniz plakların uzaklaştırılması konusunda yeterli olmaması halinde farklı temizlik önerileri ve hekimin bizzat uygulayacağı yöntemler vardır. Diş kaybı yaşamadan önce, diş hekiminizi ziyaret etmelisiniz.
Periodontitis (Diş Eti Çekilmesi) Neden Olur?
Diş yüzeyinde oluşan plak ve diş taşları önlenmemesi halinde biriken mikrop kolonilerinin ilk olarak diş etlerine sonrasında ise diş etlerini koruyan dokulara zarar vereceğini belirttik. Dişler ve diş etlerini birbirine bağlayan lif dokusu zarar göreceği gibi alveoler kemikte de erimeye ve geri çekilmeye neden olmaktadır. Bu sorunun bu şekilde devam etmesi halinde, maalesef dişi saran ve koruyan yapı adım adım yok olacaktır. Dişlerin sallanmaya başladığı ve çekilme noktasına geleceğini üzülerek belirtmeliyim. (6).
Diş etlerinde çekilme diş bakımının yetersizliğinden kaynaklı olabileceği gibi sistemik hastalıkların habercisi ve belirtisi olduğu da akıldan çıkarılmaması gerekir. (7,8).
REFERANSLAR
1 DÜRER, T. S. PERİODONTAL HASTALIKLAR. Bilimsel Tamamlayıcı Tıp Regülasyon ve Nöral Terapi Dergisi, 8(1), 34-37.
2 YALÇIN, D. F., & GERMEN, M. İSTANBUL İLİNDE PERİODONTAL HASTALIK PREVALANSININ BELİRLENMESİ VE RİSK FAKTÖRLERİ İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ.
3 Eren, G., & Becerik, S. (2016). Diş Hekimliği Fakültesine Başvuran Hastalarda Periodontal Durum ve Ağız Bakımı Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. İstanbul Tıp Dergisi, 17, 94-99.
4 Türkmen, B., Ayhan, K., & Altuntaş, E. G. (2016). Dental Plak Oluşumundan Sorumlu Mikroorganizmalar ve Bunların Tüketilen Gıdalarla İlişkisi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5, 51-61.
5 KÖREMEZLİ, A., KARİPTAŞ, E., & ERDEM, B. Bakteriyel Mikroorganizmalarda Bir Savunma Sistemi:“Biyofilm”. Black Sea Journal of Health Science, 23-24.
6 YILDIRIM, D. T. T., & KAYA, F. A. (2011). Agresif periodontitis. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 2011(4), 15-23.
7 BODUR, A., & TURGUT, Z. (2009). Periodontitis; kardiyovasküler hastalıklar için bir risk faktörü müdür?. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 26(3), 195-199.
8 KESİCİ, H. (2016). Diyabet ve periodontitis. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 11(3), 23-25.